Szubienica

Początki upamiętnienia Miejsca Pamięci Narodowej z 1863 roku w Choroszczy, zwanego „Szubienicą”, nierozerwalnie łączą się z osobą Jana Adamskiego i sięgają 1984 roku. W tym miejscu, 11 kwietnia tegoż roku Jan Adamski wraz z ojcem Lucjanem postawili biały brzozowy krzyż. Symboliczna powstańcza mogiła została poświęcona cztery miesiące później, tj. 5 sierpnia przez ks. Piotra Bożyka, proboszcza parafii rzymskokatolickiej w Choroszczy.

Wkrótce, z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Choroszczy, powstał Społeczny Komitet Upamiętnienia Powstania Styczniowego 1863 roku. Przewodniczącym Komitetu został Adam Bobrowski, jego zastępcą — Jan Adamski, skarbnikiem — Eugenia Popko, zaś sekretarzem — Józef Waczyński. Uwieńczeniem starań Społecznego Komitetu był Pomnik, oficjalnie osłonięty 8 października 1989 roku przez Adama Bobrowskiego, a poświęcony przez ks. proboszcza Piotra Bożyka, z udziałem Kompanii Honorowej Wojska Polskiego. Projekt Pomnika opracował Wojciech Załęski z Supraśla, okolicznościową tablicę poświęconą „Synom poległym tej ziemi” — Jadwiga Szczykowska-Załęska, a w roli wykonawców wystąpili: Mieczysław Hulewicz z Czarnej Wsi Kościelnej i Roman Murawski z Ciechanowca. W następnym roku na skarpie pojawiło się trójdzielne godło powstańcze, a w 1991 roku – marmurowy znicz. Kilkadziesiąt osób udzielało się społecznie przy upamiętnianiu tego szczególnego miejsca. Wśród nich byli między innymi: Kazimierz Piechotko, Józef Poliński, Jacek Romanowski, Jan Nowasza, rodzina Rudnickich (Franciszek, Antoni, Andrzej i Piotr), Janusz Korziński, Marian Werpachowski, Józef Sadkowski, Wojciech Adamski, Edward Chyliński, Szymon Paczyński, Stanisław Popko, Jan Bagieński, Stanisław Zalewski, Aleksander Ambrożewicz, Zbigniew Andruszkiewicz, Piotr Tymiński, Jarosław Tyborowski, Jan Bobrowski, Tomasz Tołwiński, Marek Żmujdzin, rodzina p. Dojlidów oraz Józef i Marek Tołoczko. Aktywny udział wzięli również mieszkańcy Białegostoku: Mirosław Chomicki oraz Waldemar i Leszek Tokarzewscy.

Przy Pomniku dwa razy w roku społeczeństwo Choroszczy i okolic oddaje hołd swoim bohaterom: w styczniu — w kolejną rocznicę wybuchu powstania styczniowego oraz 15 sierpnia — w Święto Wojska Polskiego. Uroczyste obchody miały miejsce w 1991, 1993 oraz w 2013 roku, obchodzonym jako Rok Powstania Styczniowego.

Na przełomie lat 2018/2019, z inicjatywy Burmistrza Choroszczy Roberta Wardzińskiego, choroszczańska „Szubienica” została zrewitalizowana. Oficjalne odsłonięcie i poświęcenie nowego Pomnika miało miejsce 15 sierpnia 2019 roku w Święto Wojska Polskiego. Starania choroszczańskiego samorządu, lokalnych społeczników i organizacji pozarządowych dają nadzieję, że pamięć o bohaterach z 1863 roku będzie trwać wiecznie.